Zespół nieszczelnego jelita z zdrowie

Zespół nieszczelnego jelita to zaburzenie układu pokarmowego, z którego wielu chorych nie zdaje sobie sprawy. Osoby dotknięte tym schorzeniem często szukają długo przyczyny przewlekłej choroby, nie wiążąc symptomów z działaniem układu pokarmowego. Tymczasem już Hipokrates pisał, że wszystkie choroby zaczynają się w jelitach - i miał sporo racji...

Według badań zespół nieszczelnego jelita może być przyczyną alergii, bólu w stawach, chorób tarczycy, zaburzeń metabolizmu, cukrzycy typu I, może też odpowiadać za nieustanne zmęczenie, migreny i choroby autoimmunologiczne.

Co to jest zespół nieszczelnego jelita?

Błona śluzowa jest zbudowana z nabłonka, na powierzchni którego znajduje się warstwa śluzu oraz fizjologiczna flora bakteryjna. Komórki błony śluzowej są ułożone ściśle obok siebie. Pod warstwą nabłonka znajduje się blaszka właściwa, w której umiejscowione są gruczoły. Dzięki zdrowej błonie śluzowej mamy możliwość przyswajania substancji odżywczych, które powstały w procesie trawienia spożywanego przez nas pokarmu.

Jeśli równowaga błony śluzowej jelit została zaburzona, dochodzi do jej nieszczelności: połączenia międzykomórkowe zostają rozluźnione, w wyniku czego ze światła jelit przedstają się do organizmu również większe cząsteczki, które nie powinny przekroczyć bariery błony śluzowej. Są to na przykład nie do końca strawione białka: gluten, szkodliwe bakterie, toksyny, które powinny być wydalone z organizmu, a nie wchłonięte.

Układ pokarmowy jest aż w 70% odpowiedzialny za funkcjonowanie układu odpornościowego, dlatego konsekwencją zespołu nieszczelnego jelita jest również osłabiona odporność. Rodzi się wówczas stan zapalny, który może objąć cały organizm.

Objawami zespołu nieszczelnych jelit mogą być: wzdęcia, wrażliwość na produkty spożywcze, biegunka/zaparcia, bóle głowy, zmęczenie, bóle stawów, problemy z tarczycą, problemy ze skórą, przyrost masy ciała, cukrzyca, choroby autoimmunlogiczne..

Bardzo istotnym objawem jest nadwrażliwość na poszczególne produkty spożywcze. Po zastosowaniu odpowiednio dobranej diety eliminacyjnej można zmimalizować migreny, problemy z łuszczycą, problemy skórne, choroby tarczycy, a nawet zmniejszyć trudności z zajściem w ciążę u par bezskutecznie starających się o dziecko.

Coraz więcej jest również doniesień, że zespół nieszczelnego jelita jest jedną z przyczyn chorób autoimmunologicznych, w tym cukrzycy typu I. Może także mieć związek z występowaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu, ADHD. Niektórzy łączą także zespół nieszczelnego jelita z nasilonym lękiem, depresją i zaburzeniami dwubiegunowymi.

Na pewno jednak u osób cierpiących na tę dolegliwość dochodzi do zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych niezbędnych do zachowania zdrowia - może to powodować niedobory żelaza, cynku, witaminy B12.

Przyczyny zespołu nieszczelnego jelita mogą być różne. Najważniejsze z nich to zła dieta, przewlekły stres, przeciążenie organizmu toksynami, zaburzenia w składzie fizjologicznej błony jelit.

Z toksynami mamy kontakt codziennie. Mogą to być substancje chemiczne, które dodawane są do żywności w procesach jej przetwarzania, pestycydy stosowane do oprysków warzyw i owoców, toksyny znajdujące się w wodzie z kranu, m.in. fluor, chlor, a także stosowane powszechnie lekarstwa, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, środki chemiczne stosowane do utrzymania czystości oraz kosmetyki i zanieczyszczenia powietrza. Lista jest niestety długa.

Jeśli chodzi o codziennie spożywaną żywność i jej wpływ na uszkodzenie błony śluzowej jelit, to główną przyczyną mogą białka pochodzenia roślinnego - mam tu na myśli ziarna z dużą zawartością lektyn i fityn. Lektyny to białka, które chronią rośliny przed pasożytami i pleśniami, jednak dla naszego organizmu mogą być one obciążające i uszkadzać błonę śluzową jelit.

Lektyny wiążą się z resztami cukrowymi glikoproteidów, które są obecne m.in na powierzchni limfocytów. Jest to przyczyna zlepiania się komórek, co z kolei prowadzi do ich aktywacji i transformacji blastycznej, czyli wydzielania cytokin oraz przeciwciał w limfocytach typu B. W ten sposób mogą one prowadzić do powstania stanu zapalnego. Najwięcej lektyn znajduje się w pszenicy, orkiszu, ryżu i soi. Aby ziarno było łatwiejsze do strawienia, można doprowadzić do jego kiełkowania - sprawia ono, że zmniejsza się ilość lektyn i fitynianów. Warto podkreślić, że żywność GMO oraz hybrydyzowana może mieć wyższą zawartość lektyn - ponieważ chronią one roślinę przed pleśnią i pasożytami.

Stosunkowo częstą przyczyną zespołu nieszczelnego jelita jest spożywanie dużych ilości produktów glutenowych, trudnych do strawienia. Jeśli doświadczamy problemów z błoną śluzową jelit warto sprawdzić, czy nie cierpimy również na nadwrażliwość na gluten i/lub celiakię.

Kolejnym produktem problematycznym może być mleko krowie i jego przetwory - głównie produkty mleczne z powszechnie dostępnych produktów. Procesy pasteryzacji powodują zniszczenie enzymów takich jak laktaza, wyniku czego białko staje się trudne do stawienia, Jeśli chcemy używać w swojej kuchni nabiału, kupujmy mleko pełnotłuste, najlepiej kozie lub owcze. Substancje odżywcze w takim mleku są lepiej przyswajalne. Najzdrowszymi produktami mlecznymi są te fermentowane, jak np. naturalny jogurt i kefir.

Kolejnym wrogiem zdrowych jelit jest cukier, dodawany niestety do większości przetworzonej żywności. To istna pożywka dla wzrostu Candidy w naszym układzie trawiennym. Cukier jest przyczyną spustoszenia w naszych jelitach - niszczy naturalną fizjologiczną florę jelit, tworząc dogodne środowisko do rozwoju patogennych bakterii, wydzielających m.in toksyczne substancje uszkadzające zdrowe komórki w jelitach. Spowodowane przez cukier zaburzenie naturalnej flory bakteryjnej może być przyczyną dysbiozy, czyli zaburzenia równowagi pomiędzy korzystnymi i patogennymi bakteriami w jelitach. Fizjologiczna flora jelit jest bardzo istotna dla szczelności błony śluzowej, a jej kształtowanie ma początek już w trakcie narodzin dziecka. Kontakt z naturalną florą bakteryjną matki stanowi zalążek flory bakteryjnej dziecka. Wpływ na dalsze kształtowanie się i równowagę fizjologicznej flory jelit ma wiele czynników: m.in częste spożywanie żywności ubogiej w probiotyki i żywności wysoko przetworzonej, częste przyjmowanie leków, jakość spożywanej wody.

Odpowiednia dieta może ma ogromne znaczenie w profilaktyce i leczeniu zespołu nieszczelnego jelita, jeśli jednak zaburzenia zdrowotne są przewlekłe, warto skorzystać z pomocy dietetyka i lekarza, którzy pomogą indywidualnie dobrać dietę, opierając się na wynikach badań.

Warto również wziąć pod uwagę, czy doświadczane objawy nie są spowodowane zakażeniem pasożytniczym, wirusowym, które mogą mieć znaczący wpływ na równowagę błony śluzowej jelit i układ immunologiczny.

Innym istotnym czynnikiem osłabiającym układ odpornościowy jest przewlekły stres. Zmniejszając odporność naszego organizmu powoduje, że jest on bardziej narażony na działanie patogennych bakterii i wirusów, które, jeśli nie zostaną odpowiednio szybko zwalczone, doprowadzają do stanu zapalnego w organizmie. We współczesnym świecie trudno wyeliminować stres, ale możemy zminimalizować jego skutki poprzez codzienną aktywność fizyczną, odpowiednią ilość snu, medytację i rozwój osobisty.

Emilia Lorenc

1. Tight Junctions, Intestinal Permeability, and Autoimmunity Celiac Disease and Type 1 Diabetes Paradigms

2. Modulation of immune function by dietary lectins in rheumatoid arthritis.

3. Mechanisms of disease: the role of intestinal barrier function in the pathogenesis of gastrointestinal autoimmune diseases.

4. Maes M, Leunis JC (2008) ‘Normalization of leaky gut in chronic fatigue syndrome (CFS) is accompanied by a clinical improvement: effects of age, duration of illness and the translocation of LPS from gram-negative bacteria’, Journal of Neuro Endocrinology, 29(6), pp. 902-10.

5.Visser, J (2010). Tight Junctions, Intestinal Permiability and Autoimmunity Celiac Disease and Type 1 Diabetes Paradigms. PubMed.

6. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22109896

7. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3820047/