Co powinniśmy wiedzieć o alergiach, nadwrażliwościach?

Alergię definiujemy jako nieprawidłową, nadmiernie nasiloną lub zaburzoną reakcję systemu immunologicznego na różne substancje obce określane jako alergeny, w wyniku czego dochodzi do uszkodzenia własnych tkanek.

Najważniejsze typy nadwrażliwości to I-IV

Nadwrażliwość typu I – powszechnie znana jako alergia

jest to reakcja, w której biorą udział przeciwciała klasy IgE. Reakcja zachodzi natychmiast (w czasie od kilku minut do kilku godzin) – dochodzi do połączenia antygenu (produktu uczulającego) z przeciwciałem klasy IgE. Powstały kompleks antygen-przeciwciało pobudza komórki tuczne, z których zostają uwolnione mediatory zapalne, w tym histamina.

Do objawów zaliczamy: zaczerwienie skóry, bąble, pokrzywkę, świąd skóry, kichanie, wymioty, biegunkę, zaburzenie krążenia, wstrząs anafilaktyczny.

Nadwrażliwość typu II – cytoksyczna

to reakcja, w której biorą udział przeciwciała klasy IgM i IgG. Dochodzi do uszkodzenia tkanek, które jest wynikiem zabijania komórek obcych lub komórek posiadających na powierzchni nowe antygeny. Przykładem tego typu alergii jest anemia hemolityczna noworodków, reakcja poprzetoczeniowa

Nadwrażliwość typu III –

wywoływana jest przez reakcje odpornościowe organizmu. Ten typ alergii jest związany z przeciwciałami IgG, reakcje obronne są opóźnione i pojawiają się od 8 do 72 godzin po kontakcie z substancją obcą.

Nadwrażliwość typu IV, tuberkulinowa opóźniona –

zachodzi reakcja komórkowa z udziałem limfocytów T. Przykładem jest nadwrażliwość kontaktowa, nadwrażliwość ziarniniakowa.

Alergeny

Alergenami mogą być wszystkie substancje obce pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, a także różne proste związki chemiczne.

Dzielimy je na:

• wziewne (kurz, pyłki roślin, roztocze, szczątki zwierząt);

• pokarmowe, czyli takie, które dostają się do naszego organizmu razem z pokarmem, np. gluten ze zbóż, które go zawierają, jajko, orzechy… są one przyczyną alergii pokarmowych;

• kontaktowe, wywołujące reakcję alergiczną po zetknięciu ze skórą, np. lateks, metale;

• leki

Najpowszechniej znana jest alergia typu I

W początkowym stadium leczenia tego rodzaju nadwrażliwości ważna jest całkowita eliminacja alergenu. W przypadku alergii pokarmowych należy wyeliminować produkty zawierające nawet śladowe ilości substancji, na którą jest się uczulonym. W przypadku alergenów w postaci pyłków roślinnych, sierści, kurzu i chemikaliów należy ograniczyć w miarę możliwości kontakt z alergenem. Należy pamiętać, że niektóre pokarmy mogą powodować nasilenie objawów m.in wyniku alergi krzyżowych, czy poprzez spożywanie produktów wysokohistaminowych. Ważne jest, by dietę dobrać indywidualnie, biorąc pod uwagę produkty, które uczulają oraz alergie krzyżowe!

Przykładowo, codzienna dieta powinna eliminować:

• produkty wysokoprzetworzone

• sztuczne barwniki do żywności, zwłaszcza tartrazine;

• benzoesany, kwas benzoesowy, benzoesan sodu pochodzące ze źródeł pokarmowych; 2-butylo-4-hydroksyanizol i 4-butylo-4-hydroksyanizol (mieszanina izomerów) (BHA) i 2,6-dibutylotoluen (BHT);

• produkty zawierające His (histaminę) przykładowo: dojrzewające sery, kiełbasa, niektóre ryby (tuńczyk, makrela), kapusta, szpinak;

• produkty bezpośrednio uwalniające His z komórek, w których jest gromadzona, np.: truskawki, pomidory, banany, białko jaja, skorupiaki, surowy ananas, papaja, czekolada;

• produkty zawierające glutaminian sodu (w przyprawach czy gotowych sosach, jak keczup itp.) – nasilają objawy alergiczne, a ich spożycie może nawet doprowadzić do mrowienia w klatce, przyspieszonego bicia serca czy obniżenia ciśnienia.

Warto zapoznać się z kalendarzem pylenia oraz reakcjami krzyżowymi

Poniżej kalendarz pylenia obowiązujący w Polsce

• leszczyna – luty, marzec

• olsza – koniec lutego, marzec i początek kwietnia

• wierzba – koniec marca, kwiecień, początek maja

• brzoza – kwiecień, początek maja

• topola – koniec marca, kwiecień, początek maja

• dąb – koniec kwietnia, maj, początek czerwca

• trawy – maj, czerwiec, lipiec, sierpień, początek września

• babka – maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień

• szczaw – maj, czerwiec, lipiec, sierpień

• pokrzywa – maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, początek października

• komosa – czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień

• bylica – lipiec, sierpień, wrzesień

• Cladosporium – koniec marca, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, początek października

• Alternaria – kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, początek października

Zalecenia dla osób uczulonych na pyłki roślin

• na spacer idź po deszczu, gdy stężenie pyłku jest najniższe.

• wakacje spędzaj nad morzem lub w górach, gdzie stężenie pyłku jest najmniejsze.

• spędzaj czas w pomieszczeniach zamkniętych,

• unikaj zajęć na wolnym powietrzu,

• zamykaj okna i drzwi w godzinach, gdy stężenie pyłku jest najwyższe,

• stosuj filtry powietrza, tam gdzie jest to możliwe,

• podróżuj samochodem z zamkniętymi oknami,

• wychodząc z domu, załóż okulary słoneczne, aby uchronić oczy przed pyłkiem,

• po powrocie do domu zmień odzież, umyj ręce i twarz lub weź kąpiel, by usunąć osadzone ziarna pyłku, płucz nos

Nadwrażliwość typu III – czasami zwana również nietolerancją pokarmową, IgG zależna

Reakcje obronne są w tym przypadku opóźnione, pojawiają się od 8 do 72 godzin po spożyciu pokarmu. Może się zdarzyć, że pierwsze symptomy pojawiają się w np. czwartek i są one wywołane przez pokarm, który został spożyty w poniedziałek.

Ocenia się, że 45% ludności w Europie i Stanach Zjednoczonych cierpi na opóźnione reakcje alergiczne. Wiele osób jest nieświadomych faktu, że przewlekłe problemy zdrowotne są ściśle powiązane z reakcjami alergicznymi na pokarm. Układ odpornościowy jest skomplikowanym, ale przede wszystkim bardzo pożytecznym mechanizmem. Zapobiega on infekcjom wywoływanym przez bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty. Jednakże w momencie, gdy mamy do czynienia z nadwrażliwością typu III, działanie układu odpornościowego może pociągnąć za sobą negatywne skutki. Po spożyciu produktu, na który organizm człowieka wykazuje reakcje nadwrażliwości typu III, zostaje uruchomiona reakcja obronna. Dochodzi do tej reakcji w wyniku występowania zjawiska przeciekającego jelita, zaburzenia błony śluzowej jelit. Jest to sposób, w jaki organizm odpowiada na ciało obce, jakim są właśnie produkty spożywcze, które zazwyczaj są nieszkodliwe. Dochodzi do powstania kompleksów immunologicznych, które krążą po całym organizmie i mogą osadzić się w narządach i tkankach, a ostatecznie następuje rozwój i podtrzymanie stanu zapalnego w organizmie. W rezultacie reakcja odpornościowa staje się dla organizmu czymś w rodzaju reguły i negatywnie wpływa na nasze zdrowie i samopoczucie.

Naukowcy dostrzegają obecnie związek między nadwrażliwością na pokarm typu III a chorobami, takimi jak:

• nadwaga i otyłość,

• syndrom ciągłego uczucia zmęczenia,

• cukrzyca typu I, II

• fibromialgia,

• choroby reumatyczne,

• dolegliwości stawowe,

• choroby skóry, np. atopowe zapalenie skóry, łuszczyca,

• przewlekłe schorzenia przewodu pokarmowego (biegunki, zaparcia, zespół jelita drażliwego).

Przy pomocy szerokich paneli diagnostycznych z krwi lekarz lub doradca żywieniowy stwierdzają, czy dany pacjent cierpi na nadwrażliwość typu III.

Obecnie dostępne są szybkie testy, z których pomocą w 60 minut możemy dowiedzieć się o podstawowych alergenach. Dostępne są także rozszerzone profile, obejmujące niemal 300 alergenów. Na tej podstawie dokonuje się analizy produktów spożywczych oraz dodatków spożywczych, a pacjent otrzymuje osobisty „profil immunologiczny“. Dobór odpowiedniej diety eliminacyjnej i rotacyjnej oraz odbudowującej błonę śluzową jelit pozostaje skuteczną alternatywą dla sterydoterapii i immunosupresji w konwencjonalnym leczeniu chorób alergicznych, reumatycznych, gastrologicznych, a także neurologicznych, jakich przykłady przytoczono powyżej.

Na koniec trzeba jeszcze wspomnieć że znana jest również nietolerancja pokarmowa o podłożu nieimmunologicznym, w której dochodzi do zaburzeń trawienia np. z powodu niedoboru danego enzymu trawiennego.Przykładem może być nietolerancja laktozy, która jest wynikiem niewystarczającej ilości lub aktywności enzymu – laktazy – służącego do trawienia cukru znajdującego się w mleku (laktozy).