Projekt był prowadzony przez kilka lat przez naszą fundację Instytut Medycyny Integracyjnej w Krakowie. Pierwszy warsztat zaowocował fantastycznym rozwojem metody Butejki w Polsce i wprowadził irlandzki projekt Patricka McKeown buteykoclinic.com 

Przeciwskazania bezwględne do ćwiczeń

leczenie nowotworowe

cukrzyca t. 1

padaczka

schizofrenia

bardzo niskie ciśnienie tętnicze krwi

bóle klatki piersiowej

anemia sierpowata

choroby serca w ciągu ostatnich 6 miesięcy

nadczynność tarczycy bez leczenia

guzy mózgu

choroby nerek

Przeciwskazania względne

asthma ciężka

rozedma i POChP

cukrzyca t. 2

ciąża powyżej 1 trymestru

zaburzenia lękowe/depresja

migrena

Ta grupa powinna ograniczyć się do ćw. 0, 2 i 6.

Podane informacje mają charakter edukacyjny!

Autorzy dołożyli wszelkich starań w trakcie zbierania oraz wydawania informacji zawartych na stronie www.oddychajnosem.org tak by były one dokładne i wyczerpujące. Medycyna jest nauką, która ciągle się rozwija. Badania kliniczne i doświadczenia kliniczne nieustannie poszerzają naszą wiedzę. Autorzy nie mogą przyjąć żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek błędy czy przeoczenia spowodowane zaniedbaniem czy jakąkolwiek inną przyczyną ani za żadne konsekwencje wynikające z użycia informacji tu zawartych. Informacje zostały podane w celu udostępnienia wiedzy szerokiemu gronu odbiorców. Należy jednak pamiętać, że nie mogą one zastąpić konsultacji lekarskiej.

Autorzy nie mogą przyjąć również żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek informacje i działalność instytucji związanych linkami ze stroną www.oddychajnosem.org

Wprowadzenie

Ćwiczenia oparte są na obserwacjach rosyjskiego lekarza Butejko oraz własnych doświadczeniach autora w pracy z pacjentami w praktyce lekarza ogólnego, rodzinnego w Polsce oraz General Practice na terenie Irlandii.

Szczególnym doświadczeniem w pracy z astmą i chorobami układu oddechowego była również  2 letnia praca z dziećmi i dorosłymi w Podziemnym Ośrodku Rehabilitacyjno-Leczniczym w Wieliczce.

Ćwiczenie 0 – uważne oddychanie

przeczytaj uwagi!

Usiądż wygodnie, prosto na krześle lub w fotelu, zamknij usta i obserwuj jak powietrze wpływa i wypływa z twojego ciała przez nos do gardła i dalej do płuc (tchawicy oskrzeli i pęcherzyków płucnych).

Nie ziewaj i postaraj się aby twój oddech w trakcie spoczynku był prawie niewidzialny i niesłyszalny.

Dzień II

ZREDUKOWANE ODDYCHANIE + PRZEPONA

Połóż prawą rekę na klatce piersiowej a lewą na brzuchu
obserwuj oddech:

1. zwalniając oddychanie,

2. zmniejszajac ruchy klatki piersiowej

3. = 1. + 2.

Nie spiesz się i obserwuj swój oddech. Każdy etap 1, 2, 3, wykonuj po ok. 4 min. następnie przerwa ok. 2 min. kiedy powracamy do normalnego, prawidłowego oddychania, oczywiście przez nos!

Potrzeba powietrza, uczucie głodu powietrza powinna być większa niż przy próbie kontrolnej (CP)

Bardzo WAŻNE!!!
Po zakończeniu ćwiczenia zwykle nieświadomie wracamy do nadmiernego oddychania co może wywołać napad astmy lub pogorszenie… Przypomnij sobie co znaczy prawidłowy oddech patrz ćwiczenie 0.

Typowy przebieg ćwiczenia:

Uważna obserwacja samego siebie…

pomiar tętna
pomiar pauzy kontrolnej CP
zredukowane oddychanie 4min
2 min przerwy
pomiar pauzy kontrolnej CP…

Zwykle wykonujemy 4 cykle zredukowanego oddychania zakończone pomiarem tętna

ODDYCHANIE PRZEPONĄ

Jeśli ćwiczenie jest dobrze opanowane (a nie jest to takie proste szczególnie u osób z chorobami przewlekłymi) możemy rozpocząć naukę tzw. oddychania przeponowego. Prawdopodobnie nie będziesz miał z tym kłopotów jeśli jesteś mężczyzną… Jeśli jesteś kobietą: często obserwujemy tor oddychania klatką piersiową u Pań, dlatego zwróć uwagę na ruchy brzucha a klatkę piersiową zatrzymaj prawie nieruchomo pod ręką. Kiedy nabierasz wdech brzuch unosi się jak balonik do góry, kiedy wydychasz powietrze – brzuch zapada się.

Jeśli rodziłaś przypomnij sobie sposób oddychania z nauki rodzenia.

Opisany model jest przesadzony celem wyobrażenia sobie toru oddychania przeponą. Pamiętaj jednak słowa Starego Mistrza Laozi (VI w p.n.e): „Doskonały człowiek oddycha, jak gdyby nie oddychał”

Oddychanie przez usta i astma

Droga oddychania u pacjentów z astmą

Wygląda na to, że astmatycy mogą mieć większą tendencję do oddychania ustami, co może być czynnikiem w patogenezie astmy.

Chest. 1999 Dec; 116 (6) :1646-52. Droga oddychania u pacjentów z astmą. Kairaitis K, Garlick SR, Wheatley JR, Amis TC

chestjournal.chestpubs.org

www.ncbi.nlm.nih.gov

Wymuszone oddychanie ustami

Wymuszone oddychanie przez usta powoduje spadek czynności płuc u pacjentów z astmą łagodną w spoczynku oraz inicjuje objawy astmy u niektórych. Oddychanie przez usta może odgrywać rolę w patogenezie zaostrzeń astmy.

Respirology. 2008 Mar, 13 (4) :553-8. Wymuszone oddychanie ustami zmniejsza parametry czynnościowe płuc w astmie łagodnej. Hallani M, Wheatley JR, Amis TC.

www.ncbi.nlm.nih.gov

Odpowiedź powysiłkowa oskrzeli

W celu określenia związku pomiędzy wystąpieniem skurczu oskrzeli u młodych pacjentów z wieloletnią astmą oskrzelową podczas umiarkowanego wysiłku na bieżni a oddychaniem nosem lub przez usta poproszono pacjentów o “swobodne oddychanie” i zaobserwowano, że większość osób spontanicznie oddychało z otwartymi ustami. Następnie poproszono tą samą grupę osób aby oddychała tylko przez nos podczas ćwiczeń i zaobserwowano prawie całkowite zahamowanie odpowiedzi skurczowej w oskrzelach. Kiedy znów poproszono o oddychanie tylko przez usta podczas ćwiczeń, ponownie wystąpił skurcz oskrzeli odpowiednio oceniony w takich badaniach jak spirometria, przepływ objętości relacji i pletyzmografia ciała. Wyniki te sugerują, że nosogardziel i jama ustna odgrywają ważną rolę w zjawisku skurczu oskrzeli wywołanego wysiłkiem.

Am Rev Respir Dis. 1978 lipiec, 118 (1) :65-73. Korzystny wpływ oddychania przez nos na powysiłkowy skurcz oskrzeli. Shturman-Ellstein R, Zeballos RJ, Buckley JM, Souhrada JF.

www.ncbi.nlm.nih.gov

Badaniu poddano grupę piętnastu osób (pięć osób z astmą wysiłkową, pięć z astmą bez związku z wysiłkiem i pięć osób zdrowych) w celu określenia wpływu oddychania nosem lub przez usta na odpowiedź powysiłkową oskrzeli w trakcie 6 minutowego biegu na równej powierzchni.

Każdy pacjent wykonał ćwiczenie 2 razy; pierwszy raz z klipsem na nosie, drugi raz z zamkniętymi ustami. FEV1 zostało zmierzone przed oraz natychmiast po ćwiczeniu, a także w 5, 10, 15, 20, i 30 minucie po wysiłku. Spadek FEV1 o 20% lub więcej był uznany za skurcz oskrzeli.

Kiedy pacjenci zostali poproszeni aby oddychać tylko przez nos, zaobserwowano znaczące zmniejszenie się powysiłkowego skurczu oskrzeli w porównaniu do skurczu oskrzeli wywołanego poprzez wysiłek z oddychaniem przez usta, wskazując na korzystny wpływ oddychania nosem. Oddychanie nosem było również korzystne dla osób zdrowych. U osób z astmą nie wysiłkową nie zaobserwowano znaczącej różnicy. Badanie sugeruje, że część ustna gardła i nosogardziel odgrywają ważną rolę w wywoływaniu astmy wysiłkowej.

Allergy Clin. 1981 SEP 11 (5) :433-9. Wpływ oddychania nosem i przez usta na astmę wysiłkową. Mangla PK, Menon MP.

www.ncbi.nlm.nih.gov

Oddychanie przez usta jest cechą hiperwentylacji. Skurcz oskrzeli wywołano u pacjentów z astmą za pomocą hiperwentylacji suchym powietrzem o stałym poziomie dwutlenku węgla. Odpowiedzi w różnych dniach nie różniły się istotnie i odpowiadały dokładnie reakcji obserwowanej po wysiłku. Średni spadek natężonej objętości wydechowej w ciągu jednej sekundy (FEV1) wynosił 36% w obu eksperymentach. Hiperwentylacja suchym powietrzem o stałym poziomie dwutlenku węgla, zastosowana w przeprowadzonym badaniu, była silnym stymulatorem i wywoływała powtarzalną odpowiedź. Metoda była fizycznie mniej wymagająca niż ćwiczenia i była możliwa do przyjęcia pacjentów.

Thorax. 1981 Aug; 36 (8) :596-8. Hiperwentylacja w trakcie ćwiczeń może wywołać astmę? Tweeddale PM, Godden DJ, Grant IW.

www.ncbi.nlm.nih.gov

Hiperwentylacja

Oddychanie przez usta jest cechą hiperwentylacji. Pojawienie się napadów astmatycznych po wysiłku fizycznym jest powszechne w objawowej astmie. Astma wysiłkowa (EIA – exercise induced asthma) jest związana z hiperwentylacją; dobrowolna hiperwentylacja o stałym poziomie dwutlenku węgla może wywołać napad.

Obecnie powszechnie uznaje się, że astma wysiłkowa (EIA) i po hiperwentylacji (HIA) jest wywoływana przez wzrost strat ciepła i wody przez drogi oddechowe, co jest nierozerwalnie związane z hiperwentylacją. Rola straty wody i ochłodzenia dróg oddechowych nie jest jednoznaczna ale wydaje się w chwili obecnej, że podstawowym bodziecem jest  zmiana osmolalności płynnej powierzchni – śluzu nabłonka błony śluzowej. Jednak związek między ilością energii rozproszonej w drogach oddechowych i ciężkości EIA lub HIA istnieje, choć jest to mniej ścisłe niż kiedyś sądzono. Hiperwentylacja nadaje się lepiej niż ćwiczenia do ustalenia krzywej pomiędzy dawką a skurczem okrzeli a wentylacją minutową.

Mal Rev Respir. 1987, 4 (5) :217-23. [Testy prowokacyjne oskrzeli z użyciem hiperwentylacji]. [Artykuł w języku francuskim] Lockhart A.

www.ncbi.nlm.nih.gov